هر سال با سرد شدن هوا ماجرای خاکستری شدن آسمان و به سرفه افتادن شهروندان ساکن شهرهای بزرگ و صنعتی تکرار می‌شود؛ کارشناسان، رونق زندگی ماشینی، افزایش جمعیت، کیفیت پایین سوخت، خودروهای فرسوده و... را از عوامل اصلی این مشکل می‌دانند. علت هرچه باشد، بی‌تردید این مسأله آثار زیان‌باری بر سلامت انسان‌ها دارد ولی کمتر کسی می‌داند که اثرات آن بر دستگاه بینایی کمتر از دیگر ارگان‌های بدن نیست. «دکتر سعید شاه‌حسینی» فوق تخصص قرنیه، شما را با آسیب‌های چشمی ناشی از آلودگی هوا بیشتر آشنا می‌کند.
ایجاد خشکی چشم
تحقیقات علمی نشان می‌دهد آلودگی هوا باعث تشدید خشکی چشم می‌شود و براساس آمار موجود، احتمال ابتلا به این عارضه را بین 3 تا 4 برابر بیشتر می‌کند؛ در افرادی که زمینه خشکی چشم دارند نیز ممکن است نشانه‌های محسوس‌تری بروز کند.
در شرایط آلودگی هوا، سموم موجود در آلودگی، به چشم وارد شده و آثار زیان بار خود را بر فرد تحمیل می‌کند؛ معمولاً این سم‌ها در اشک حل شده، لایه چربی اشک را از بین می‌برند. این فعل و انفعال باعث تبخیر اشک می‌شود، و همین مسأله، خشکی چشم را در پی دارد. از سوی دیگر این نوع آلودگی‌ها روی سلول‌های سطح چشم هم تأثیر منفی می‌گذارند.
در این حالت سلول‌های ترشح کننده مخاط اشکی نیز آسیب می‌بینند و همین مسئله، خشکی چشم را افزایش می‌دهد.
در آلاینده‌ها موادی مانند غبار و ذرات معلق نیز وجود دارد که در اثر حل شدن در اشک، روی چشم اثر می‌گذارند. این مواد هم باعث می‌شوند یک پارچگی لایه چربی به هم خورده و اشک تبخیر شود.
افزایش آلرژیهای چشمی
اثر دوم آلودگی هوا در سیستم بینایی، تشدید آلرژیهای چشمی است . افرادی که زمینه آلرژیهای چشمی دارند هنگام مواجهه با مواد آلاینده این مسئله را بیشتر احساس می‌کنند و اغلب با علامت‌هایی نظیر خارش، سوزش و احساس وجود جسم خارجی در چشم روبه‌رو می‌شوند.
استفاده از عینک‌های محافظ
برای پیشگیری از چنین حالاتی ابتدا باید از تردد‌های غیر ضروری در سطح شهر خودداری کنیم. همچنین می‌توان از عینک‌های محافظ چشم استفاده کرد. اطراف این عینک‌ها بسته است تا مواد آلاینده نتوانند وارد چشم شوند و از طرفی اشک سطح چشم تبخیر نشود. افرادی که دارای عیوب انکساری یا پیر چشمی هستند، می‌توانند این عینک‌ها را با نمره هم سفارش دهند.
چشم‌هایتان را بشویید
شست‌وشوی مرتبط چشم‌ها در کاهش این سندرم یا آلرژیهای چشمی اهمیت دارد. اگر فقط سندرم خشکی چشم وجود دارد آب گرم توصیه می‌شود و در صورت تشخیص آلرژی چشمی، آب سرد بهتر است.
شست‌وشو و ماساژ چشم‌ها باعث پاک شدن مقدار زیادی از آلودگی‌ها می‌شود، در عین حال غده‌های چشم را فعال کرده و سبب می‌شود لایه چربی در اشک باقی مانده و اجازه تبخیر ندهد. در محیط‌های مسقف مانند منزل یا محل کار نیز استفاده از دستگاه‌های تصفیه هوا یا بخور توصیه شده است.
میان‌سال‌ها بیشتر احتیاط کنند
ابتلا به عارضه خشکی چشم در افراد بالای 40 سال بیشتر است. در خانم‌ها نیز بعد از شروع یائسگی خشکی چشم بیشتر دیده می‌شود. البته آلرژی چشمی در سنین پایین و به خصوص دوران نوجوانی هم مشاهده می‌شود. این گروه‌ها در روزهایی که هوا آلوده است باید بیشتر احتیاط کنند.
قطره اشک مصنوعی بریزید
هنگام آلودگی هوا، استفاده از اشک مصنوعی برای کمتر کردن اثر آلاینده‌ها بر چشم، مؤثر است و علائم خشکی چشم را کاهش می‌دهد. البته قبل از این اقدام مشاوره با چشم پزشک لازم است.
همچنین توصیه می‌کنیم از اشک‌های مصنوعی یک بار مصرف به دلیل عدم وجود مواد نگهدارنده استفاده شود. این ماده محدودیت سنی و جنسی نداشته و می توان به دفعات در طول روز از آن استفاده کرد. همچنین بعد از استفاده از اشک‌های مصنوعی یک‌بار مصرف، باقی مانده آن را می‌توان حدود 12 ساعت در یخچال نگه‌داری کرد.
یادآوری این نکته هم لازم است که از قطره‌های اشک مصنوعی دارای مواد نگهدارنده، حداکثر 4 بار در هر روز می‌توان استفاده کرد.
چشم به سرما حساس است
سرما و باد شدید هم باعث خشکی و سوزش چشم می‌شود. در این حالت، بر اثر سفت شدن لایه چربی و تخریب آن، اشک تبخیر می‌گردد. برای پیشگیری از این شرایط، در هوای سرد و سوز سرما، استفاده از عینک‌های محافظ توصیه می‌شود؛ شست‌وشو با آب ولرم و استفاده از قطره اشک مصنوعی هم اثر مطلوبی در کاهش عوارض چنین حالتی دارد.
اشک ریزش، عکس‌العمل طبیعی چشم
نکته آخر این‌که در صورت بروز خشکی چشم(در مواردی که در این مقاله آورده شد)، غدد اشکی اصلی فعال شده و مقدار زیادی اشک(این نوع اشک فقط از آب تشکیل شده و دارای لایه چربی نیست) را روی سطح چشم جاری می‌کند تا به‌طور مقطعی با خشکی چشم مقابله شود. این حالت، مکانیزم طبیعی سیستم بینایی بوده و نگران کننده نیست.
