فقط چند قدم تا عید نوروز باقی مانده و شیرینیهای خوشمزه و شکلات و... خیلیها را وسوسه میکند؛ اگر مراقب نباشید همین خوردنیهای ساده و دوستداشتنی مقدمه ورود شما به دنیای ناخوشایند دیابت میشود. برای آنکه به این بیماری دچار نشویم ابتدا باید در خوردن شیرینیها کمی محتاط باشیم و سپس سبک زندگی خود را با هدف سالمزیستن تغییر دهیم. در مطلب زیر «دکتر محمد ریاضی» فوق تخصص شبکیه از دیابت و تاثیر آن بر دستگاه بینایی بیشتر میگوید.
این روزها تعداد افراد مبتلا به دیابت در جوامع ماشینی بیشتر شده است؛ کشور ما نیز با این پدیده روبهرو است و هر روز نمودار افراد دیابتی ایران بالاتر میرود. واضحترین دلیل بروز این بیماری استفاده از غذاهای صنعتی و فرآوری شده، کاهش تحرک و فعالیت بدنی است.
خیلیها تصور میکنند دیابت یک بیماری متابولیک ساده است، در صورتی که اینطور نیست؛ یعنی به دنبال تغییرات کوچک در قند خون، چربی خون نیز بالا میرود، فشار خون بیشتر میشود و در مواردی کمخونی هم رخ میدهد. همین علائم به اضافه بیماریهای قلبی و اعصاب، باعث میشوند دستگاه بینایی کارایی خود را از دست بدهد.
باز هم تأکید میکنم که تغییر سبک زندگی تأثیر مستقیمی در شیوع دیابت دارد و متأسفانه گروههای سنی فعال یعنی جوانان و میانسالان بیشتر با آن درگیر هستند. در سالهای نه چندان دور این بیماری در سنین بالای 65 اتفاق میافتاد ولی اکنون به زیر 25سال رسیده که بسیار نگران کننده است.
شاید از خودتان بپرسید دیابت چه آسیبی به چشمها میرساند؟ در پاسخ به این سوال باید اشاره کنم، این بیماری عروق کوچک بافتهای مختلف بدن را درگیر میسازد؛ در چشم، این عروق بیشتر شبکیه را تحت تأثیر قرار میدهند و باعث کمخونی چشم میشوند. در مواردی نیز این عروق در ناحیه مرکزی شبکیه یا لکه زرد موسوم به ماکولا متورم شده و افت دید به وجود میآورد. عروق جدید بسیار شکننده هستند و زمینهای میشود تا عوارض بعدی پشت سرهم تکرار شود. لازم به توضیح است اختلال در برنامه خواب این مشکا را تشدید میکند.
در سالهای اول و دوم دیابت، عوارض چشمی در حد میکروسکوپی و جزیی بوده و ما انتظار مشاهده آثار شدید را نداریم؛ اما با گذشت 5 تا 10 سال این عوارض بیشتر مشاهده میشوند و باید به موقع اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان انجام شود.
عوارض شدید بیشتر مربوط به افرادی است که سالها از دیابت آنها گذشته و به موقع معاینههای دورهای را انجام ندادهاند. در مطالعات اپیدمیولوژی یا «همهگیر شناسی» ثابت شده هر چقدر فرد بهتر بتواند قند خون، چربی خون، فشارخون و هموگلوبین A1C یا «شاخص متوسط میزان قند در سه ماه گذشته» را به دقت اندازهگیری و کنترل کند، به همان نسبت از عوارض عروق کوچک و در نتیجه ورم ناحیه لکه زرد پیشگیری کرده است.
در افراد دارای دیابت نوع دوم اختلال کمتری مشاهده میشود و داشتن رژیم غذایی صحیح و کاهش وزن بسیار اهمیت دارد. با کم کردن حجم چربی نیز مشکلات آنها تا حدی برطرف میشود. بیماران دیابتی نوع2 به محض مشاهده نشانههای بیماری باید به چشمپزشک مراجعه کنند تا به صورت دقیق معاینه شوند؛ چرا که در بعضی بیماران، دیابت به شکل پنهان وجود دارد و افراد از ابتلا به آن بیاطلاع هستند.
چشم پزشک پس از معاینه دقیق ته چشم بیمار، تصمیمگیری میکند و قرار معاینههای بعدی را میگذارد. در نهایت اینکه بیماران دیابتی باید مرتب تحت نظر باشند و به توصیهها عمل کنند.