مطالعات متعدد نقش موثر روزه داری را در بهبود بیماریهای مختلف نشان دادهاند و در اغلــب بیماریهایی که عادات غلط غذایی، چاقی و افزایش وزن در بروز آنها دخالت دارند، روزه داری بسیار مفید است.
بررسیها نشان داده است روزه گرفتن برای مبتلایان به چربی خون بالا بسیار مفید است و میزان چربیهای نامطلوب موجود در خون را تنظیم میکند و موجب افزایش میزان چربیهای مفید خون نیز میشود.
اما روزه داران باید به خاطر داشته باشند مانند زمانی که روزه نیستند، سه وعده غذا بخورند که این وعدهها شامل افطار، شام و سحر است.
البته خیلیها فکر میکنند هنگام سحر باید غذاهای پرچربی و پرکالری بخورند که در طول روز احساس گرسنگی نکنند. اما مصرف مواد غذایی پرچرب بخصوص در هوای گرم موجب تشنگی شدید و کم آبی بدن میشود.
پس در وعده سحری از غذای کم چرب، مواد غذایی پُر فیبر مثل میوهها و سبزیها استفاده کنید. موادغذایی پر فبیر آب زیادی در خود جذب میکنند و بدن میتواند آن آب را به آهستگی جذب کند و به همین دلیل احساس تشنگی دیرتر عارض میشود.
همچنین مصرف آب به مقدار زیاد در وعده سحری و مخصوصاً بین غذا توصیه نمیشود؛ چون موجب رقیق شدن شیره معده و آنزیمهای گوارشی شده و روند هضم غذا را مختل میکند.
مصرف مایعات مثل آب آشامیدنی، آب میوه، شیر کم چربی و دوغ بدون نمک در فاصله افطار تا هنگام خوابیدن کمک میکند تعادل آب و الکترولیتهای بدن در هنگام روزه داری حفط شود.
غذاهای سرخ شده، پرچرب و خیلی شیرین نخورید
در ماه مبارک رمضان بهتر است از غذاهای سرخ شده و پرچرب استفاده نشود زیرا علاوه بر افزایش چربی خون، موجب سوء هاضمه، ورم معده، اضافه وزن و چاقی میشوند.مصرف زیاد چای بخصوص در وعده سحری هم توصیه نمیشود زیرا چای مُدر است و باعث از دست دادن آب بدن خواهد شد.
مصرف زیاد مواد قندی و شیرین مثل کیکهای خامهای، شکلات، شیرینیهای خامه دار، زولبیا و بامیه، باقلوا، حلوای خیلی شیرین و چرب، شله زرد شیرین و چرب در ایام ماه مبارک رمضان، خطر اضافه وزن، چاقی و بالا رفتن قند خون را به دنبال دارد.
خیلی از ایرانیها عادت دارند هنگام افطار، آش رشته غلیظ همراه با پیاز داغ که حاوی روغن زیادی است، میل کنند. چنین آشی غذای مناسبی برای افطار نیست زیرا موجب سوءهاضمه و اختلالات گوارشی دیگر میشود. بهجای آن بهتر است از آش رشته رقیق و کم روغن استفاده کنید.
همچنین بهتر است روزه داران کمی پس از صرف افطاری بسیار ساده و سبک (حدود 30 دقیقه بعد) شام میل کنند و تا پیش از خوابیدن 2 لیوان چای کم رنگ، یک لیوان شیر کم چرب (کمتر از 5/2 درصد چربی) و حداقل 2 عدد میوه نیز نوش جان کنند.
نخوردن سحری موجب چاقی میشود
برخلاف تصور برخی افراد، گرفتن روزه بدون سحری نه تنها موجب کاهش وزن نمیشود بلکه بهدلیل افت شدید قند خون در طی روز، باعث میشود شخص روزه دار در زمان افطار تمایل بیشتری برای خوردن غذاهای شیرین و چرب داشته باشد که همین موضوع در نهایت اضافه وزن و چاقی را در پی خواهد داشت.
البته مصرف مواد غذایی شیرین در وعده سحری نیز توصیه نمیشود، چون این مواد غذایی با تحریک انسولین، موجب ورود قند خون به داخل سلولها و در نتیجه کاهش قند خون میشوند. به این ترتیب مصرف مـــواد غـــذایی شیرین و حاوی قندهای ساده در وعده سحری موجب میگردد شخص زودتر گرسنه شود. از آنجا که میوه ها نیز حاوی قندهای ساده هستند توصیه میشود، انواع میوه را که حاوی ویتامینها و املاح معدنی بوده و برای سلامت بدن بسیار مفید میباشند، در وعده افطار و یا در فاصله افطار تا سحر مصرف کنید.
برای سحری، مصرف غذاهای سبک و مختصر شامل گروههای غذایی شیر و لبنیات (مانند شیر و ماست و پنیر) میوهها و سبزیها و نان و غلات (مانند برنج) توصیه میشود که یکی از عادات خوب غذایی هموطنان در این ایام بوده است. همچنین توصیه می شود در وعده سحری مقدار مناسبی سبزیهای مختلف مصــرف شود. سبزیها به دلیل دارا بودن مواد مغذی مختلف و آب، علاوه بر تأمین ویتامینها و املاح مورد نیاز بدن، از تشنگی فرد در طول روز جلوگیری میکنند.
هنگام افطار نوشیدنی گرم بنوشید
مصرف شیر گرم، فرنی و یــا شیر برنج در هنگام افطار بسیار مناسب است. استفاده از مواد غذایی آبکی مثل سوپ، آش، حلیم بــدون روغن و همچنین مایعات در افطار و سحر نیز موجب حفظ تعادل آب و املاح فرد روزهدار میشود.
استفاده از سبزیها و میوهها در هنگام افطار و همچنین در فاصله زمانی بین افطار تا سحر به دلیل اینکه منبع خوبی از فیبر هستند برای دستگاه گوارش بسیار مفید است و مانع بروز یبوست میشود.
توصیه می شود برای تامین آب مورد نیاز بدن، پس از صرف افطار و تا قبل از خواب به تدریج انواع میوه، چای کمرنگ و سایر مایعات به ویژه آب برای جبران کم آبی نوشیده شود.
نکته مهم دیگر این که در وعدههای سحر و افطار از پرخوری اجتناب کنید و تا حد امکان به جای مصرف انواع شیرینیها مثل زولبیا و بامیه که فقط حاوی انرژی و فاقد مواد مغذی (ویتامینها و مواد معدنی) هستند، از مواد غذایی طبیعی شیرین مثل خرما، کشمش و انواع میوه درحد متعادل استفاده شود. افراط در مصرف انواع شیرینی به هنگام افطار چاقی و اضافه وزن را به دنبال خواهد داشت.
از نوشیدن آب زیاد هنگام افطار بپرهیزید
یکی از عادات غذایی نادرست روزه داران این است که به دلیل تشنگی زیاد، افطار را با آب سرد و یا نوشیدنیهای سرد شروع میکنند اما متخصصان تغذیه میگویند افطار را با نوشیدنیهای گرم و یا ولرم مانند آب ولرم، چای کمرنگ و شیر گرم آغاز کنید.
پس از نوشیدنی گرم، روزه داران عزیز میتوانند از خرما یا کشمش استفاده کنند؛ زیرا این دو سبب کنترل اشتها میشوند و از پر خوری به هنگام افطار جلوگیری میکنند. علاوه بر آن مصرف خرما در ماه مبارک رمضان در تنظیم قند خون بسیار مفید است و تـــوصیه شده در وعده افطار حتی المقدور 3 تا 5 عدد خرما مصرف شود و البته باید از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینیها پرهیز گردد.
مصرف آب زیاد به هنگام صرف افطار سبب اختلال در هضم مواد غذایی میشود. بعد از صرف سحری نیز بســـیاری از روزه داران از بیــــم تشنــــگی در طول روز به مقدار فراوان آب مینوشند که عادت غذایی صحیحی نیست.
همچنین از نوشیدن بیش از اندازه چای در وعده سحری هم اجتناب کنید چون چای باعث افزایش دفع ادرار و از دست رفتن نمک های معدنی که بدن شما در طول روز به آن احتیاج دارد، میشود.
روزه داران عزیز از مصرف تنقلات زیاد در فاصله افطار تا سحر پرهیز کنند. این قبیل مواد دیر هضم هستند و سبب میشوند که هنگام سحر به دلیل پر بودن معده، میل به غذا کاهش پیدا کند.
نکته آخر این که یادتان باشد، هرچند بخش عمده انرژی نوجوانان در زمان روزه داری باید از گروه غذایی نان و غلات تأمین شود اما مصرف مواد پروتئینی مانند انواع گوشتها خصوصاً گوشت سفید، تخم مرغ، شیر و لبنیات برای آنها ضروری است.