دکتر آزاده فرحی ـ فوق تخصص استرابیسم و اکولوپلاستی
سال‌هاست که با نزدیک شدن به مهر ماه، پدر و مادرها یاد معاینه چشم بچه‌ها و به‌ویژه آنها که باید به مدرسه بروند، می‌افتند؛ اما همه والدین باید بدانند این بررسی باید از همان ماه‌های ابتدای تولد مورد توجه قرار گیرد تا اگر مشکلی در سیستم بینایی فرزندان‌شان باشد، به موقع تشخیص داده شده و درمان شود.
تنبلی چشم یکی از انواع اختلالات بینایی است که بر اثر آن در یک چشم به ظاهر سالم، کاهش دید مرکزی بوجود می‌آید. در این حالت، گرچه ساختمان ظاهری چشم سالم است، اما دید چشم حتی با استفاده از عینک هم کامل نمی‌شود.
وقتی تکامل بینایی در یکی از چشم‌ها طبیعی و در چشم دیگر غیرطبیعی باشد، چشمی که بینائیش تکامل پیدا نکرده، مبتلا به ضعف بینایی شده و به تدریج تنبل می‌شود. تنبلی چشم در2 تا 3 درصد از کودکان دیده می شود و بهترین زمان برای اصلاح این حالت دوران نوزادی یا اوایل کودکی است. یادآوری این نکته هم مهم است که اگرچه معمولاً یک چشم درگیر است، ولی در برخی حالات، ممکن است هر دو چشم به صورت همزمان تنبل باشند.
علت تنبلی چشم چیست؟
تنبلی چشم در اثر اختلال در عملکرد طبیعی چشم‌ها و عدم تکامل بینایی اتفاق می‌افتد. البته در بسیاری از موارد هم ممکن است علل مرتبط با تنبلی چشم ارثی باشند.
علل تنبلی چشم به سه دسته عمده تقسیم می شود:
تنبلی چشم چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص تنبلی چشم کار آسانی نیست، زیرا تا زمانی که کودک مشکل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشمی نشود، والدین متوجه مشکل بینایی فرزندشان نخواهند شد. چشم پزشک نیز تنبلی چشم را بر اساس اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص می‌دهد. اندازه‌گیری قدرت بینایی در کودکان کم سن، کار مشکلی است و چشم پزشک باید به وسیله روش‌های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب کردن اشیاء توسط یک چشم در حالی که چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی کودک را تخمین بزند. باید به این موضوع مهم هم توجه داشت که ضعف بینایی در یک چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نمی باشد؛ زیرا گاهی ممکن است این مشکل با تجویز عینک اصلاح شود. برخی مواقع نیز سایر بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، عفونت‌ها، تومورها و یا سایر اختلال‌های داخل چشم موجب کاهش بینایی هستند که اگر امکان درمان آنها وجود داشته باشد، دید کودک نیز اصلاح می‌شود.
تنبلی چشم چگونه درمان می شود؟
برای اصلاح تنبلی چشم، کودک باید بیاموزد که از چشم ضعیف تر خود استفاده کند. این کار با قرار دادن پوشش بر روی چشم قوی‌تر به مدت چند هفته و یا چند ماه قابل انجام است. این شیوه موثرترین روش برای درمان تنبلی چشم است.
حتی وقتی که تنبلی اصلاح شد ممکن است به منظور جلوگیری از برگشت آن، استفاده از پوشش برروی چشم سالم برای مدت ها ضروری باشد.
در موارد خاصی بر اساس تشخیص پزشک، به جای بستن چشم، می توان از قطره‌های چشمی یا عدسی‌های مخصوص که قادر به تار کردن بینایی چشم سالم‌تر هستند، استفاده کرد.
روش دیگر درمان تنبلی چشم، تحریک و فعال سازی چشم مبتلا با روش‌های مختلف است که روش «فعال درمان» نامگذاری شده است. این روش فقط در مطب و کلینیک ارتوپتیک قابل انجام است و نیاز به مراجعات متعدد دارد.
موضوع مهم دیگر اینکه قبل از درمان تنبلی چشم، درمان مشکلات چشمی زمینه‌ای الزامی است؛ نمونه این درمان‌ها شامل اصلاح عیوب انکساری توسط عینک و درمان آب مروارید با عمل جراحی می‌باشد.
نکته مهم
همه پدر و مادرها باید بدانند درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی (مانند وجود آب مروارید)، فقط در صورتی موفقیت آمیز است که تشخیص و درمان علت زمینه‌ای در دو تا سه ماه اول زندگی صورت گیرد.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان چنین بیان داشت.
عوامل مؤثر در موفقیت درمان تنبلی چشم عبارتند از:
عوارض ناشی از عدم درمان تنبلی چشم چیست؟
اگر تنبلی چشم اصلاح نشود مشکلات زیادی رخ خواهد داد که مهم‌ترین آنها عبارتند از :
نکات زیر را به خاطر بسپارید
چشم پزشکان فوق تخصص استرابیسم بیمارستان و مراکز فوق تخصصی چشم پزشکی نور آماده ارائه خدمات با استفاده از روش‌های نوین درمانی و پیشرفته‌ترین تجهیزات روز جهان هستند.
پذیرش بیمارستان فوق تخصصی چشم پزشکی نور : 82400 - 021
پذیرش مرکز فوق تخصصی چشم پزشکی نور البرز : 35800 - 026
پذیرش مرکز فوق تخصصی چشم پزشکی نور مطهری: 42313 - 021
