اولین قدم
اگر می خواهید از لنز تماسی استفاده کنید باید به چشم پزشک یا حداقل یک اپتومتریست خبره مراجعه نمایید و این شامل استفاده از لنز تماسی رنگی حتی در موارد زیبایی هم می شود. چرا؟ چون لنزهای تماسی یک ابزار پزشکی هستند که باید بطور مناسب توسط یک متخصص چشم تجویز شوند. چشم پزشک چشمتان را معاینه کرده و مطمئن می شود برای استفاده از لنز تماسی مشکلی ندارید و سپس لنز را برای شما نسخه می کند.
انواع لنزهای تماسی
لنزها بر حسب جنس لنز، فاصله زمانی که برای تعویض لنز لازم است و قابلیت خوابیدن با لنز در شب تقسیم بندی می شوند.
لنزهای تماسی از انواع مختلف پلاستیک ساخته شده اند که به دو گروه اصلی نرم و سخت تقسیم می شوند. لنزهای نرم 25 تا 79% آب دارند، کاملاً راحت هستند و استفاده کننده خیلی سریع به آن ها عادت می کند. در مورد لنزهای نفوذپذیر به گاز (Rigid Gas Permeable - RGP) زمان عادت کردن طولانی تر است، مدت زمان بیشتری قابل استفاده هستند و مقاومتشان نسبت به ایجاد رسوب روی سطح آن ها بیشتر است.
لنزهای نفوذپذیر به گاز برای کسانیکه دید با کیفیت بهتر می خواهند قابل توصیه است. لنزهای تماسی را بر حسب مدت زمانی که قابل استفاده اند و سپس باید دور انداخت نیز تقسیم می کنند. لنزهای RGP را می توان چند سال استفاده کرد ولی لنزهای نرم از لحاظ مدت زمان تعویض تقسیم بندی می شوند.
منظور از استفاده ممتد استفاده از لنزهای تماسی در خواب می باشد و روش روزانه استفاده از لنز فقط در طول روز و نه در خواب می باشد.
انواع جدید لنزهای تماسی
لنزهایی که بطور مداوم به مدت 30 روز استفاده می شوند یک نوع جدید از لنزهای نرم هستند که میزان زیادی اکسیژن را به چشم شما رسانده و بسیار راحت و ایمن هستند. لنزهای دو کانونی و توریک هم لنزهایی هستند که بصورت قابل تعویض می توان استفاده کرد و جدیداً به بازار عرضه شده اند.
لنزهایی با بلوک نور ماوراء بنفش (UV) هم بصورت لنز نرم و هم سخت ساخته شده اند. این لنزها قرنیه و چشم را از برخورد با نور UV مضر محافظت می نمایند. از آنجا که لنز کاملاً شفاف است با نگاه کردن به آن نمی توان بلوکر UV بودن آن را تشخیص داد و بلوکر بودن این لنزها معمولاً روی جعبه لنز حک شده است.
البته باز باید در نظر داشت که لنز تماسی فقط قرنیه را محافظت می کند و عینک آفتابی با بلوک UV می تواند کل چشم و پوست اطراف چشم را از UV حفظ کند. سپس لنز تماسی بلوک کننده UV مکمل عینک آفتابی برای محافظت بیشتر می باشد.
لنزهای جدید دیگر، لنزهایی هستند که شکل قرنیه را تغییر داده و دید شما را بدون استفاده از لنز یا جراحی کامل می کنند که به نام اورتوکراتولوژی یا CRT خوانده می شوند. این لنزها را در طول شب استفاده شده و در این مدت شکل قرنیه را تغییر داده و در صبح و در طول روز با اینکه از لنز تماسی استفاده نمی کنید دیدتان بهتر می شود.
لنزهای تماسی قابل تعویض: انتخابی سالم
لنزهای قابل تعویض برای مدت زمان مشخصی قابل استفاده اند و سپس دور ریخته می شوند و یک جفت لنز جدید جایگزین می شود. این لنزها در سال 1987 معرفی شدند و امروزه بیشترین نوع لنز تماسی قابل استفاده اند.
لنزهای قابل تعویض به سه دسته کلی تقسیم می شوند:
لنزهای قابل تعویض یا روزانه اند و یا ممتد استفاده می شوند. فرم روزانه فقط در طی روز زده می شود و در هنگام خواب درآورده می شود ولی فرم ممتد در هنگام خواب نیز استفاده می گردد.
چرا لنز ها را دور می اندازیم؟
هرچه زودتر لنزهای تماسیتان را تعویض کنید چشم های شما سالمتر و راحت تر خواهد بود. موادی مانند پروتئین، کلسیم و چربی ها در اشک شما بطور طبیعی یافت می شود که می تواند روی لنز شما رسوب کند که هم باعث احساس ناراحتی در چشم شده و هم چشم را مستعد عفونت می کند. البته شما می توانید لنزهایتان را همیشه تمیز نگه دارید ولی لنزهای قابل تعویض وقت شما را حفظ می کند. لنزهای قابل تعویض روزانه که هر روز عوض می شوند دیگر نیازی به محلول های پاک کننده ندارند و رسوب روی لنز قرار نگرفته و ریسک عفونت را زیاد نمی کنند.
کدام نوع لنز قابل تعویض برای شما مناسبتر است؟
برنامه تعویض لنز هر فرد بستگی به چشم آن فرد دارد. بعضی از چشم ها پروتئین و چربی بیشتری تولید می کنند پس لنز باید زودتر جایگزین شود. همچنین اگر فرد آلرژی داشته باشد باید زود به زود لنزش را عوض کند. بهرحال ارزیابی دقیق و کامل توسط چشم پزشک می تواند بهترین برنامه جایگزینی لنز را به شما پیشنهاد کند.
لنزهای تماسی رنگی
لنز های تماسی رنگی به گروه های زیر تقسیم می شوند:
لنزهای رنگی هم می توانند فقط جنبه زیبایی داشته باشند و هم برای اصلاح آستیگماتیسم یا پیرچشمی یا عیوب رفراکتیو استفاده شوند.
لنز رنگی مرئی: رنگ آبی کمرنگ یا سبز به لنز اضافه می شود تا در زمان گذاشتن یا برداشتن لنز بهتر دیده شود یا زمانیکه به زمین بیافتد قابل تشخیص باشد. چون رنگ آن بسیار کمرنگ است روی رنگ چشم اثر ندارد.
لنز رنگی تشدید کننده: لنزهای شفافی هستند که نسبت به لنزهای مرئی تیره تر هستند و رنگ چشم شما را تشدید می کنند. این نوع لنز بیشتر برای افرادی مناسب است که رنگ چشم روشن دارند و می خواهند رنگ چشمشان تشدید شود.
لنز رنگی مات: رنگ آن بطور مشخصی رنگ چشم شما را عوض می کند که طیف وسیعی از رنگ ها را شامل می شوند.
کمپانی هایی که لنز رنگی می سازند تمام سعی و تلاش خود را بکار می برند تا شبیه عنبیه چشم شما شود حتی یک سری خط ها و شکل های رنگی و نقاط رنگی روی لنز ایجاد می کنند تا طبیعی تر بنظر آید. مرکز لنز که محل مردمک می باشد شفاف است تا بتوانید از ورای آن نگاه کنید.
لنزهای رنگی فیلترنور: این لنزها جدیداً تولید شده اند و بیشتر در رشته های ورزشی استفاده می شوند تا رنگ های خاصی را تشدید کنند مثلاً فیلتر زرد باعث می شود توپ تنیس یا گلف در زمینه مشخص تر شده و راحت تر هدف قرار گیرند.
بعضی مضرات لنز رنگی:
از آنجا که ساخت لنز رنگی توسط کمپانی ها بگونه ای است که تعداد زیادی از مصرف کنندگان از یک سایز لنز استفاده می کنند گاهی خصوصاً در زمان پلک زدن قسمت رنگی لنز مردمک را می پوشاند و یا چون سایز مردمک با میزان نور تغییر می کند در شب مردمک بزرگتر از قسمت شفاف وسط لنز شده و دید شما را تحت تأثیر قرار خواهد داد. اگر بطور مداوم با لنزتان مشکل دارید حتماً با چشم پزشکتان مشورت کنید.
لنزهای اشتراکی: یک ایده مضر
اگر لنز رنگیتان را با دوستتان بطور مشترک استفاده کنید در اشتباه هستید چون لنز رنگی هم نوعی لنز تماسی و ابزاری پزشکی است و برای چشم هر فرد بطور خاص تجویز می شود. استفاده مشترک از لنز همچنین می تواند باعث انتقال باکتری ها و در نتیجه عفونت چشم شود. لنزهای رنگی باید بطور مناسب تمیز شده و با محلول های ضدعفونی کننده، ضدعفونی شوند.
آیا برای لنز رنگی هم نیاز به نسخه دارید؟
اگر لنز شما برای اصلاح دیدتان قدرت داشته باشد قطعاً نیاز به نسخه دارید و اگر فقط برای زیبایی استفاده می کنید از آنجایی که ریسک کوری و صدمه زیاد به چشم دارد بهتر است با تجویز چشم پزشک و یا اپتومتریست باشد و از خرید لنزهای رنگی در فروشگاه ها و یا آرایشگاه ها و ... پرهیز کنید.
لنزهای تماسی با استفاده ممتد 30 روزه و 7 روزه
لنزهای تماسی ممتد لنزهایی هستند که در زمان خواب هم قابل استفاده هستند بعضی لنزهای تماسی فقط قابل استفاده روزانه هستند و در زمان خواب باید درآورده شوند. لنزهای ممتد اکسیژن بیشتری به قرنیه می رسانند بیشتر این ها تا 7 روز قابل استفاده اند و بعد از 7 روز دور انداخته می شوند.
دو نوع لنز تماسی وجود دارد که تا 30 روز هم قابل استفاده ممتد هستند. یکی لنز "شب و روز" کمپانی CIBA و دیگری لنز Pure Vision کمپانی Bausch and Lomb. بهرحال لنزهایی که در شب استفاده می شوند ریسک عفونت بیشتری نسبت به لنزهای روزانه دارند چون ارگانیسم های خطرناکی که از طریق انگشتان، پلک یا محلول های لنز وارد چشم می شوند زیر لنز تماسی تجمع یافته و در شب بهتر رشد کرده و شانس عفونت قرنیه زیاد می شود. البته لنزهای 30 روزه یا 7 روزه قابل تعویض چون نیاز به محلول لنز ندارند میزان ورود میکروارگانیسم به چشم را کاهش داده و خیلی شانس عفونت را بالا نمی برند. لنزهای 30 روزه ای که اکنون در دسترس هستند از ماده هیدروژل سیلیکونی بسیار قابل نفوذ به اکسیژن ساخته شده اند.
مثلاً لنز "شب و روز" 6 برابر اکسیژن بیشتری نسبت به لنزهای معمولی به قرنیه می رساند نشان داده شده است که سیگار کشیدن یک ریسک فاکتور مهم در عوارض لنزهای با استفاده ممتد می باشد.
برای کاهش ریسک عفونت در لنزهای تماسی ممتد می توان همیشه لنز را استفاده نکرد. مثلاً فقط در چرت های بین روز یا در زمان تعطیلات در هنگام خواب استفاده شوند و در بقیه مواقع هنگام خواب درآورده شوند البته در این صورت ریسک استفاده از محلول لنز و جا لنزی اضافه می گردد.
حتماً توجه کنید که در زمان احساس ناراحتی یا سوزش یا کاهش دید سریعاً لنزها را خارج کرده و با چشم پزشک خود تماس حاصل نمایید.
لنزهای تماسی با با نفوذپذیری نسبت به گاز (RGP)
لنزهای تماسی سخت که به اکسیژن نفوذ پذیرند با لنزهای سخت دهه های قبلی متفاوتند. لنزهای سخت در ابتدا از جنس PMMA بودند که باعث ایجاد ناراحتی در زمان استفاده می شدند زیرا به اکسیژن نفوذپذیر نبودند. لنزهای نفوذپذیر به گاز در میانه های دهه 1980 با بازار آمدند که حاوی سیلیکون می باشند و نسبت به PMMA انعطاف پذیرترند و اکسیژن بیشتری را از خود عبور می دهند حتی بیشتر از لنزهای نرم.
لنزهای نفوذپذیر به گاز (GP) دید با کیفیت ایجاد می کنند، بیشتر عمر می کنند، مقاومت بیشتری نسبت به رسوبات دارند، راحت تر تمیز می شوند و چون به مدت طولانی تری قابل استفاده هستند در دراز مدت از لنزهای نرم ارزانترند. اما باید گفت که لنز های نرم راحت تر بوده و لنزهای نفوذپذیر به گاز نیاز به عادت کردن دارند.
فواید GPها:
GPها نسبت به لنزهای نرم چند فایده عمده دارند. چون از جنس سخت هستند در زمان پلک زدن شکل خود را حفظ کرده و دید بهتری نسبت به لنز نرم ایجاد می کنند. GP ها مدت زیادی عمر می کنند ولی البته شکننده هستند (مثلاً وقتی روی آن ها پا بگذارید). در مقابل به راحتی پاره نمی شوند (بر خلاف لنزهای نرم)، پروتئین و چربی های اشک به آن ها متصل نمی شود و با کمی مراقبت می توان سال ها از لنزهای GP استفاده کرد.
برای افرادیکه دید قابل قبول با لنز نرم ندارند و دید با کیفیت بالا می خواهند یا آستیگماتیسمی دارند که با لنز نرم جبران نمی شود لنز GP انتخاب مناسبی است.
GP ها برای قوز قرنیه (کراتوکونوس) مناسبند و برای اصلاح پیرچشمی لنزهای GP دو کانونی یا چند کانونی با طرح های مختلف وجود دارد. مطالعات اخیر نشان داده است که در بچه های نزدیک بین استفاده از GP ها می تواند پیشرفت نزدیک بینی را آهسته کند.
مضرات GP ها:
چون دوره عادت کردن وجود دارد GP ها را باید هر روز استفاده کرد، ولی در لنزهای نرم حتی اگر یک هفته استفاده نشوند بعد از آن استفاده از لنز نرم کاملاً راحت است. بعضی از افراد بعد از استفاده از GP حتی با زدن عینک دیدشان تار است که پدیده ای موقتی است GP ها نسبت به لنزهای 30 روزه یا قابل تعویض یک روزه کار بیشتری برای تمیز کردن لازم دارند چون در زمان تمیز کردنشان حتماً باید با انگشت ساییده شوند تا پاک شوند.
مراقبت های لنز نرم:
نکته
چگونه لنزمان را پشت و رو در چشم نگذاریم؟
برای اینکه مطمئن شوید لنزتان را پشت و رو در چشم نمی گذارید آنرا روی انگشت در مقابل چشمانتان قرار دهید. اگر مطابق شکل زیر لنز شکل "U" داشته باشد پشت و رو نیست. اما اگر لبه های "U" به خارج کشیده شده باشد لنزتان پشت و رو است.
در هنگام استفاده از لنز نرم دانستن مراقبت های آن بسیار مهم است چون عدم مراقبت کافی باعث عفونت می شود که حتی ممکن است منجر به کوری گردد. امروزه استفاده از محلول های چند منظوره و لنزهای قابل تعویض روزانه کار مراقبت را آسان نموده است. قبل از شروع بحث باید یادآور شویم که قبل از تغییر روش مراقبتتان از لنز با چشم پزشکتان مشورت کنید چون بعضی محلول ها با لنز تماسی شما سازگار نیستید.
مراحل تمیز کردن لنز نرم:
مراقبت های دیگر:
